CIECH S.A.: Sól warzona

Sól warzona

W ostatnich 5 latach produkcja soli na świecie wykazywała tendencję rosnąca, a w roku 2017 prawdopodobnie przekroczyła 320 mln ton. Dziesięciu największych producentów (krajów) odpowiada za 3/4 globalnej podaży. Wśród nich są tylko dwa kraje z Europy (Niemcy wytwarzające ok. 12 mln ton/rok i Rosja z produkcją rzędu 10 mln ton/rok). Polska (wytwarzająca ponad 4 mln ton soli w roku) zajmuje miejsce w drugiej dziesiątce globalnego rankingu, a jej udział w całkowitej produkcji sięga 1,3%.

Europejskie zdolności wytwórcze soli są szacowane na ok. 90 mln ton/r (razem z producentami zużywającymi sól tylko na potrzeby własnej produkcji chemicznej takimi jak Solvay i Dow Chemical). Największym producentem w Europie operującym na wolnym rynku jest firma Esco z Grupy K+S z mocami na poziomie rzędu 9-10 mln ton/rok i zakładami wytwórczymi w kilku krajach Europy Zachodniej. Duże zdolności produkcyjne (powyżej 5 mln ton/rok) posiadają także: ukraińska firma Artyomsol (ponad 7 mln ton/rok, moce wykorzystywane ostatnio w niewielkim stopniu) i chemiczny koncern Akzo Nobel (ponad 6 mln ton/rok).

W handlu na rynku europejskim sól występuje najczęściej w dwóch rodzajach: kamiennej i warzonej. Sól warzona należy do kluczowych produktów Grupy CIECH, która oferuje gatunki przeznaczone m.in. do żywności, pasz, uzdatniania wody i dla przemysłu chemicznego.

Ze względu na przewagę soli warzonej pod względem parametrów jakości, przemysł chemiczny w Europie Zachodniej praktycznie odszedł od stosowania soli kamiennej. Podobny proces miał miejsce w przypadku przemysłu spożywczego oraz gospodarstw domowych. Sól kamienną stosuje się obecnie przede wszystkim w drogownictwie przy zimowym odladzaniu dróg. Sól warzona znajduje natomiast szerokie zastosowanie w przemyśle chemicznym (w elektrolizie, produkcji detergentów i barwników) oraz procesach uzdatniania i zmiękczania wody. Stosowana jest także w przemyśle spożywczym (w tym: piekarniczym, owocowo-warzywnym oraz mięsnym). Sól warzona o czystości farmakopealnej używana jest również w przemyśle farmaceutycznym.

W Europie najwięcej soli znajduje zastosowanie w przemyśle sody kalcynowanej oraz chlorowo – alkalicznym (ok. połowa popytu). W ostatnich latach dużo mniej soli zużywa drogownictwo. W skali globalnej jedynie na kontynencie północnoamerykańskim udział soli w drogownictwie ma swój znaczący udział (ok. 1/3). W pozostałych regionach świata dominującym odbiorcą soli jest przemysł chemiczny (chlorowo-alkaliczny i sody kalcynowanej). W Azji (poza Chinami, gdzie sól jest zużywana głównie przez przemysł chemiczny), Ameryce Łacińskiej, Afryce i na Bliskim Wschodzie sól przeznacza się przede wszystkim do spożycia bezpośredniego i produkcji żywności.

Struktura rynku soli w Polsce nieco różni się od segmentacji w skali europejskiej. Zdecydowanie więcej soli używa się w drogownictwie i konsumpcji bezpośredniej, a mniej w przemyśle chemicznym.

Polska należy do czołówki producentów soli w Europie. W ostatnich latach łączna roczna produkcja soli warzonej, kamiennej i solanki wykazywała wahania między 4 mln ton i 4,5 mln ton.

Polski rynek soli, podobnie jak rynek europejski, jest rynkiem dojrzałym. Wielkość zużycia soli warzonej utrzymuje się na stabilnym poziomie, wykazując na ogół odporność na ewentualne spowolnienia gospodarcze. Wzrost wolumenu sprzedaży jest niewielki i wynika głównie ze wzrostu sprzedaży produktów solnych wysoko przetworzonych. Dużą zmiennością charakteryzuje się natomiast rynek soli kamiennej, której głównym zastosowaniem jest zimowe utrzymanie dróg. Popyt na sól kamienną w przypadku anomalii pogodowych potrafi zmieniać się o kilkadziesiąt procent. Grupa CIECH nie dostarcza dużych ilości soli do sektora drogowego i dlatego anomalie pogodowe praktycznie nie wpływają na wielkość jej sprzedaży.

Grupa CIECH odgrywa natomiast istotną rolę w segmentach: soli spożywczej i uzdatniania wody (przemysł spożywczy i spożycie bezpośrednie, gdzie trafia większość soli produkowanej przez CIECH Soda Polska S.A.) oraz przemysłu chemicznego.

Na rynku krajowym Grupa CIECH jest największym polskim producentem soli warzonej z mocami wytwórczymi na poziomie 600 tys. ton rocznie, a jej udział w polskim rynku soli warzonej wynosi ok. 55%.

W perspektywie kilku najbliższych lat kierunki i dalszą dynamikę rozwoju globalnego rynku soli determinować będą ogólny rozwój gospodarczy (ze względu na dużą rolę przemysłu chemicznego w zużyciu soli) oraz czynniki sezonowe (ze względu na istotny udział soli w utrzymaniu dróg w krajach wysokorozwiniętych). W sektorze chemicznym szczególnie ważne będą realizacje planów rozbudowy instalacji produkcyjnych w Azji (w zakresie chloro-alkaliów i sody kalcynowanej wytwarzanej metodą syntetyczną). Prognozowane tempo wzrostu zużycia soli w skali światowej powinno być porównywalne do lat poprzednich czyli średniorocznie rzędu 2%.

Ze względu na globalne trendy ekonomiczne, społeczne czy demograficzne, w przemyśle solnym na znaczeniu zyskują produkty specjalistyczne. Rośnie świadomość w zakresie konieczności podnoszenia jakości wody – widoczny jest wzrost zapotrzebowania na tabletki solne ze strony wielu gałęzi przemysłu, a także gospodarstwa domowe. Sól warzona o czystości farmakopealnej używana jest z kolei w coraz większych ilościach w przemyśle farmaceutycznym. Ze względu na rozwój chorób cywilizacyjnych związanych ze stylem życia w krajach rozwiniętych, rosną wydatki na ochronę zdrowia. Poprawia się również jakość farmaceutyków, co warunkuje wzrost zużycia soli wykorzystywanej w tym przemyśle.

Perspektywy rozwoju rynku soli warzonej w Europie, w tym także w Polsce, oceniane są jako stabilne. Możliwe wzrosty ilościowe uwarunkowane będą dynamiką sprzedaży w sektorze produktów wysoko przetworzonych np. do systemów uzdatniania wody. Ze względu na dominującą rolę soli kamiennej w rynku soli ogółem, stosowaną głównie w drogownictwie, sprzedaż tego rodzaju soli wciąż będzie uzależniona od warunków pogodowych i może ulegać okresowo znacznym wahaniom. Zjawiska te nie dotyczą segmentu soli spożywczej i soli dla przemysłu chemicznego.

Na świecie widoczny jest wzrost popytu na produkty specjalistyczne przemysłu solnego – tabletki solne, sól wykorzystywaną w farmacji, przemyśle spożywczym.